HAZÂİNU’S-SA’ÂDÂT’TA ÇOCUĞUN HASTALIKLARDAN KORUNMA VE TEDAVİSİNE YÖNELİK GELENEKSEL TIP UYGULAMALARI
Author:
Abstract
İnsanın hastalıklarla mücadelesi ve bu hastalıklardan kurtulma maksatlı sağaltma çabaları insanlık tarihi kadar eskidir. Halk hekimliği, geleneksel tıp, alternatif tıp gibi farklı isimlerle adlandırılan bu uygulamalar hastalıklardan korunmaya veya hastalıkları tedavi etmeye yöneliktir. Bu doğrultuda Türk diliyle de pek çok eser kaleme alınmıştır. 1460 yılında Eşref b. Muhammed tarafından yazılan Hazâinu’s-Sa’âdât sağlığın korunması ve tedavisine yönelik uygulamaları içeren bir tıp metnidir. Eser sadece yetişkinlere yönelik olmayıp çocuk sağlığını korumaya ve çocuğu tedavi etmeye yönelik uygulamaları da içerir. Bu doğrultuda çocuğun anne karnına düşmesinden başlanarak yetişkinlik dönemine kadar hem sağlığı korumaya hem hastalıkları tedavi etmeye yönelik uygulamalar eserde yer alır. Sağlığı korumaya yönelik uygulamalar doğum öncesinde çocuğun sağlığını korumak için annenin sağlığını korumaya, doğumdan sonra ise çocuk emiyorsa anneye, emmiyorsa çocuğun kendisine yöneliktir.
Eserde hastalıkların tedavi edilme yöntemleri arasında, hayvansal veya bitkisel çeşitli terkiplerin anneye veya çocuğa ağız yoluyla verilerek, yakı haline getirilip rahatsız olan yere sürülerek kullanıldığı görülür. Bunun dışında çeşitli yağlarla rahatsız olan bölgelerin ovulması yoluyla ve az miktarda da madensel kökenli ürünleri kullanarak hasta sağaltılmaya çalışılır. Eserdeki pek çok uygulamanın günümüzdeki halk hekimliğinde de benzer şekilde kullanılıyor oluşu 15. yüzyılda yazılmış bir tıp metninin günümüze kadarki geçerliliğini göstermesi
Keywords
Abstract
Efforts to fight and heal diseases are as old as human history. These practices, which are named with different names such as folk medicine, traditional medicine, alternative medicine are intended to prevent or treat diseases. Many works have been written on this subject in the Turkish language. Hazâinu’s-Sa’âdât, written by Eşref b. Muhammed in 1460, is a medical text containing practices for the protection and treatment of health. The work is not only aimed at adults also includes practices aimed at protecting child health and treating the child. For this reason, it takes part in both health protection and treatment practices from pregnancy to adulthood. This practices are aimed at protecting the health of the mother in order to protect the health of the child before birth. After the birth if the child is suckling it is directed to the mother, if not to the child to himself/herself.
Various animal or herbal preparations are used among the methods of treating diseases in the work. This preparations are given to the mother or child by mouth or as a cream. In addition the patient is tried to be healed by rubbing the disturbed areas with various oils and by using minerals. The use of many practices in the work in a similar way to today is important in terms of showing the validity of a medical text written in the 15th century.