Author :
Abstract
Türkiye Türkçesinde sözcük türlerinin tasnifleri, bu sahada emek vermiş birçok dilbilgisi araştırmacısı tarafından yapılagelmiştir. Bu tasniflerin bir kısmı birbirinin tamamen kopyası diğer bir kısmı ise az çok farklarla birbirinin benzeridir. Bunların yanında çok farklı bakış açılarıyla yapılmış ilginç tasnifler de vardır. Bu tasnifleri şöyle gruplandırmak mümkündür: i. Anlam ve görev bakımından sözcük türleri ii. Söz içindeki işleyişleri iakımından sözcük türleri iii. Sözlüksel ve dilbilgisel konumları bakımından sözcük türleri iv. Cümlede kullanılış ve yüklendiği anlam bakımından sözcük türleri v. Statik ve dinamik konumları bakımından sözcük türleri vi. Dünyanın dilsel manzarası bakımından sözcük türleri Biz bu yazıda daha önce yapılmış tasnifleri gözden geçirerek ve elbette onlardan yararlanarak Türkiye Türkçesinde sözcük türlerinin yeni bir tasnif denemesini yapacağız. Bizim tasnifimizde sözcük türleri en başta; sözlüksel ve dilbilgisel anlamlarına bakılarak tasnif edilecektir. Buna göre tasnifimiz denememiz kısaca şöyledir: 1. Sözlüksel anlamlı birimler; ad, eylem. 2. Dilbilgisel anlamlı birimler 2.1. Sözcük düzeyinde dizim dışı anlamsal birimler; adıl. 2.2. Söz öbeği/tümce düzeyinde dizime bağlı anlamsal birimler; sıfat, belirteç, ilgeç, bağlaç, vurguç, yardımcı eylemler 2.3. Sözcük düzeyinde dizim dışı ve söz öbeği düzeyinde dizime bağlı birimler; ünlem.
Keywords
Abstract
Parts of speech in Turkish have been classified by many grammar researchers who have worked in this field. Some of these classifications are copies of each other and some of them are similar with more or less differences. In addition, interesting classifications were made with very different perspectives. These classifications can be grouped as follows: i. Parts of speech in terms of meaning and task. ii. Parts of speech in terms of their treatment in the word. iii. Parts of speech in terms of their lexical and grammatical positions iv. Parts of speech in terms of their usage and meaning in the sentence v. Parts of speech in terms of their static and dynamic locations vi. Parts of speech in terms of the linguistic landscape of the world In this article, we will make a new classification attempt of the word types in Turkish by reviewing the classifications made before and of course using them. In our classification, parts of speech will be classified according to their lexical and grammatical meanings. Accordingly, our classification attempt is briefly as follows: 1. Units with lexical meaning: name, verb 2. Units with grammatical meaning 2.1. Non-syntax-bound semantic units at the word level: pronoun 2.2. Syntax-bound semantic units at the phrase/sentence level: adjective, adverb, preposition, conjunction, intensifier, auxiliary verbs 2.3. Units non-syntax-bound at the word level, syntax-bound at the phrase level: interjection
Keywords
- Atabay, Neşe vd.; (2003) Sözcük Türleri, Papatya Yayınları, İstanbul.
- Banguoğlu, Tahsin (1990) Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
- Boz, Erdoğan (Edit.) (2019) Türkiye Türkçesi III Sözcük Türleri, Gazi kitabevi Yayınları, Ankara
- Delice, H. İbrahim (2008) Sözcük Türleri, Asitan Yayınları, Sivas.
- Demirci, Kerim (2010) Teorik Bir Yaklaşımla Zamirler, Grafiker Yayınları, Ankara.
- Ediskun, Haydar (1985) Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Eltazarov, Juliboy (2012) VI. “Dünyanın Dilsel Manzarası ve Türkçedeki Sözcük Türleri Meselesi”, Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, C.I, s.51-56, Ankara.
- Ergin, Muharrem (2002) Üniversiteler İçin Türk Dili, Bayrak Yayınları, Ankara.
- Günay, Doğan (2007) Sözcükbilime Giriş, Multilingual Yayınları, İstanbul.
- Karaağaç, Günay (2009) Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yayınları, İstanbul.
- Karahan, Leyla (2011) “Vurgulama İşlevli Dil Birimleri Üzerine” Türk Dili Üzerine İncelemeler, Ankara.
- Vardar, Berke (1998) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, ABC Yayınları, İstanbul.
- Yaylagül, Özen (2005) “Türk Runik Harfli Metinlerde Mental Fiilleri” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, c2, S.1, s.17-51, Ankara.
- Yener, M. Levent (2007) “Türk Dilinde Sözcük Türleri Tasnifi Sorunu Üzerine” Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Volume 2/3 Summer.
